ŞEKER NİZAMİYESİ !

ŞEKER NİZAMİYESİ !

-Şeker Fabrikaları kurulurken asıl amaç sadece Şeker üretmek değildi. Ülkenin Sosyalleşmesini sağlamak, İmarlı Şehirler tesisinde öncü olmak. İstihdam yaratmak, arazileri Endüstriyel şekilde değerlendirmek de vazifeleri arasında idi.

Amasya Şeker Fabrikası kurulduğunda Amasya ve civarında da Pancar ekimini pek bilen yoktu. Pancardan elde edilen küspeyi, melası da pek bilen yoktu.

Amasya Şeker Fabrikası bir yandan Şeker Pancarı ekimini, bir yandan Şeker Pancarı artığı olarak Küspeyi, daha sonraları da melası Amasya ve civarı çiftçileriyle tanıştırdı.

Pancardan elde edilen yaş veya kuru küspe Amasya’da büyük ve küçükbaş hayvancılığın gelişmesine büyük öncülük etti. Şeker Fabrikasının diğer ve en önemli öncülüğü ise Suluova’nın Şehirleşmesinde oldu.

Şeker Fabrikası, toplam arazisi içindeki peysaj çalışmaları ile bir taraftan fabrika içi yeşil alanlarını toprağa uygun ağaçlarla, güllerle ve çimleriyle göz alıcı bir şekilde donatırken şehir yerleşme de model oldu.

Bunlara paralel olarak gerek lokantası, gerek misafirhanesi ve gerekse 1954-1955’lerden sonra çoklarının ilk kez tanıştığı sinemasıyla Amasya coğrafyasının ilkleri arasına girdi.

Malum her ilin, her ilçenin en tanınan adres noktası, tanınan yeri vardır. Amasya Şeker Fabrikası da Şehre gelen misafirlerin veya yabancıların adres noktasıydı.

Ancak: Hele hele de Amasya Şeker Fabrikası Nizamiyesi , Şehrin tam ortasında olması hesabiyle herkesin adres gösterdiği; ap açık bir şekilde ana caddeye de paralel olması ve aynamsı görüntüsüyle çok hoş bir simgesi idi..

Tabi ki bir önceki Şeker Nizamiyesinden bahsediyorum. Şeker Fabrikası nizamiyeleri her fabrikanın giriş kapsı ve aynasıdır. Görünümleri de ferah vericidir. Ancak: Yukarıda tarif ettiğim Amasya Şeker Fabrikası nizamiyesi ise şimdilerde yok.

Şeker Nizamiyesi yok dediysem de o kadar da değil. Var aslında. Yani şimdiki yeni nizamiyeyi kastediyorum.

Ancak: Aklı eren 45 bin Suluovalının hiç olmazsa 30 binin bilmesi gereken; Suluova ikametli, Suluovalının 5 bininin dahi şimdiki Nizamiyenin nerede olduğunu bilemez. Şimdiki nizamiyenin yerini nevigasyon dahi bulamaz.

Şimdiki nizamiye çarpık bir planlama ile Şehrin ana caddesinden uzaklaştırılarak Fabrika içine doğru atılmış. Görüntüden, Görkemden, simge olmaktan uzak kuytu bir yere itilmiş. Ana caddeden görülmesi veya fark edilmesi neredeyse imkansız.

Yani, Suluova’nın Adres Noktası kayıplarda. Oysaki güzel bir planlama ile Şeker Nizamiyesi ana caddeye yakın bir yere alınabilir, Fabrikayla ilgili giriş çıkışlar sadece bu nizamiyeden yapılabilirdi.

Nizamiye girişinden itibaren eskiden olduğu gibi giriş çıkış yolları ağaçlandırılır, çiçeklendirilir, bu suretle fabrikamız başlangıçtan itibaren çekici bir hal alabilir. Ve dolayısıyla Suluova’nın da tekrardan bir ortak adres noktası olabilirdi.

Yeni Şeker Camide şehrin yeni adresi olabilir. Ancak ben ve benim gibi Fabrikanın isminin daima telaffuz edilmesini isteyenler de Şeker Nizamiyesinin adres olarak telaffuz edilmesini candan istemektedirler.

Bu bakımdan Yeni Nizamiyenin Şehre ve Fabrikaya uygun şekilde dizayn edilmesi Suluova da yaşayan kahır ekseriyetin arzusudur.

Ayrıca Fabrika binası önündeki Atatürk büstünün önü de oto garajı görümündedir ve hiçte hoş bir manzara değildir.

Ve yine: Fabrika sahası içindeki yollara sıra sıra dizilmiş; içindeki varlığının ne olduğu çoklarınca bilinmeyen beyaz torbalar; fabrikanın yaşam alanlarındaki eski nostaljik halinden eser bırakmamış.

Biz Şeker Emeklileri ve öteden beri fabrikadan nemalanan herkes Fabrikanın eski görünümüne dönmesini arzu ediyor ve diliyoruz.

Not: Bir önceki “Üstüne Vazife’’ başlıklı yazımda: Eski Muhtarlar Derneği Başkanı, Suluova Güçsüzler Yurdunun Kurucusunun ismi; yazım hatası nedeniyle neşredilmemiştir. Oysaki bu isim rahmetli ASLAN BATAK Ağabeyimizdir.

YAZAR: EKREM GÜN.